1- مطالعه و تهیه، مدیریت و نظارت طرح های کالبدی، آمایشـی، توسـعه و عمران، گردشـگری و بخش های تاریخی و پدافند غیرعامل در سطوح مختلف ملی، منطقه ای، ناحیه ای و مجموعۀ (منطقۀ) شهری.

2- مطالعه و تهیه، مدیریت و نظارت طرح های محلی شامل طرح های جامع، تفصیلی و ساماندهی صنایع و مشاغل مزاحم شهری و طرح های روستایی.

3- مطالعه و تهیه، مدیریت و نظارت طرح های معماری، طراحی شهری و مدیریت شهری، ساماندهی و توانمندسازی بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی.

4- مطالعه و تهیه، مدیریت و نظارت طرح های موضوعی و موضعی مرتبط با فعالیت های فوق از جمله طرح های توسعه راهبردی شهری (CDS).

الف) انجام هرگونه تحقیقات علمی و ایجاد مراکز آموزشی و دوره های تخصصی مرتبط با موضوع موسسه.

ب) ارائه خدمات فنی و مشاوره ای به سازمان ها و نهادهای دولتی، عمومی، محلی و بخش خصوصی.

ج) ارتباط با سازمان های داخلی و بین المللی ذیربط و نهادهای مشابه در سایر کشورها به منظور مبادله اطلاعات و تجارب علمی و تخصصی.

د) تشکیل نمایشگاه ها و برگزاری جشنواره های معماری و شهرسازی رأساً و یا با همکاری سازمان‌های مربوطه.

هـ) شرکت در مسابقات شهرسازی و معماری و یا برگزاری اینگونه مسابقات.

و) تشکیل کنفرانس ها و سمینارهای تخصصی.

ز) ارائه خدمات کامپیوتری در بخش های شهرسازی و معماری به ویژه در زمینۀ تهیۀ نرم افزارهای تخصصی مورد نیاز مهندسین مشاور و یا سایر سازمان های ذیربط در امور مذکور.

ح) ایجاد بانک اطلاعات سرزمین به منظور ارائه خدمات به تهیه کنندگان طرح های شهری و منطقه ای و سایر سازمان ها و نهادهای ذیربط و ارایۀ خدمات و انجام فعالیت در زمینه ایجاد پایگاه‌های اطلاعات جغرافیایی طرح های توسعه و عمران.

ط) تهیه، تدوین و یا ترجمه آثار و نتایج تحقیقات علمی و فنی مرتبط با موضوع فعالیت های مؤسسه و همچنین انتشار نتایج تحقیقات و مطالعات انجام شده در مرکز به منظور ارتقاء کیفی دانش شهرسازی و معماری در کشور از طریق چاپ و انتشار کتب و نشریات و مجلات تخصصی.

مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران با کسب گواهینامه صلاحیت خدمات مشاوره‌ای «پایه یک در تخصص مطالعات جغرافیایی و برنامه ریزی فضایی» و «پایه دو در تخصص مطالعات شهرسازی» به عنوان بالاترین رتبه ممکن در تخصصهای مذکور، دارای ظرفیت بسیار قابل توجهی در مطالعات مرتبط است. همچنین این مرکز با تهیۀ طرح های کالبدی ملی و منطقه ای و طرح های پژوهشی ـ تحقیقاتی موردی و تخصصی توانائی آن را یافته است که در مطالعات آمایشی، طرح های ساماندهی، طرح های توسعۀ کالبدی، طرح های ناحیه ای، طرح های مجموعه های شهری و کلان شهرها و طرح های موضوعی و موضعی مختلف در پهنۀ سرزمین و در تخصصی ترین سطح به یاری نهادهای مسئول آمده و اندوخته ای غنی و پربار از اطلاعات، تجزیه و تحلیل ها و تجربیات را در اختیار مراجع تصمیم گیری و اجرایی قرار دهد. اين مركز با بهره گيري از همكاري گروه‌هاي مطالعاتي معماري و شهرسازي و برخورداري از توان‌هاي قابل توجه در زمينه‌هاي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري، توانسته است اطلاعات، مطالعات و تحقيقات پايه‌اي را به جامعه حرفه‌اي معماري و شهرسازي عرضه كرده و نقشي اساسي در تبيين، توجيه و سياست گزاري‌هاي ملي، منطقه‌اي و شهري داشته باشد. مركز مطالعات مفتخر است كه اولین مركز تخصصي تهيۀ طرح‌هاي كالبدي در سطوح ملي و منطقه‌اي در دو دهۀ اخير بوده و در اين زمينه تاكنون طرح کالبدی ملی، طرح‌هاي كالبدي مناطق‌ آذربايجان، زاگرس، خوزستان، البرزجنوبي، ساحلی شمال و ساحلی جنوب را به اتمام رسانده و مديريت و راهبري طرح كالبدي منطقۀ فارس را بر عهده داشته است. اين مركز به عنوان اولین طراح و مجري پايگاه اطلاعات جغرافيايي طرح‌هاي توسعه و عمران در سطوح مختلف، مطالعاتي ارزشمند در اين زمينه انجام داده است. تهيۀ طرح‌‌هاي مطالعاتي مهمی مانند طرح نیازسنجی و مکان یابی نقاط مناسب برای ایجاد شهرک‌ها و شهرهای جدید، مجموعه شهري تهران، طرح تعادل بخشي تهران، مطالعات جهانی شدن شهر تهران، طرح فرادست طرح جامع تهران، مطالعات فراگير مناطق آزاد تجاري ـ صنعتي، بخشي از مطالعات طرح آمايش سرزمين (ملی)، حاشيه‌نشيني، طراحي شهری خیابان های شهر بم، طرح توسعه راهبردی شهر انزلی (CDS) و طرح های ديگری که با مشاركت دستگاه هاي ملي و بين‌المللي انجام پذيرفته از جمله ديگر دستاوردهاي علمي اين مركز مطالعاتي ـ تحقيقاتي مي‌باشد.